DÜNYAMIZIN ENLERİ

*- En Büyük Ölü Volkan: Sönmüş volkanların en büyüğü, ilk kez 14 Ocak 1897 tarihinde zirvesine çıkılan ve And Dağları’nın Arjantin’den yana kalan 6960 m. yüksekliğindeki Cerro Aconcagua’dır.

*- En Büyük Uyuyan Volkan: Şili ile Arjantin arasında kalan 6723 m. yüksekliğindeki Lluklaillao Volkanı, uyuyan volkanların en yükseğidir.

*- En Büyük Aktif Volkan: Arjantin’de bulunan 6450 m. yüksekliğindeki Antiofalla Yanardağı, halen aktif olarak kabul edilen en büyük volkandır.

*-En Büyük Krater: Dünyanın en büyük krateri, Endonezya’nın Orta Samatra bölgesinde yer alan 1775 km² büyüklüğündeki “Toba Krateri”dir.

*-En Büyük Okyanus: 166.240.000 km²lik alanıyla dünyanın en büyük okyanusu olan Pasifik Okyanusu’nun en derin yeri 17.550 km. uzunluğunda Guayaquil (Ekvador) ile Bangkok (Taylan) arasıdır.

*- En Büyük Deniz: Dünyanın en büyük denizi, 2.974.600 km² lik alanıyla Güney Çin Denizi’dir.

*-En Büyük Körfez: Dünyanın en büyük körfezi, ABD’nin Cape Cable kentinden Meksika’nın Cabo Catoche kentine değin olan4990 km.lik kıyı uzunluğuyla 1.550.000 km² alana sahip Mexico Körfezi’dir.

*-En Uzun Fiyort (Buzul Körfez): Dünyanın en uzun fiyordu, 313 km. uzunluğunda olup Doğu Grönland’da yer alan Nordwest Fiyortu’dur.

*-En Büyük Koy: Dünyanın kıyı uzunluğu bakımından en büyük koyu, Kuzey Kanada’da yer alan 12.268 km. uzunluğundaki Hudson Koyu’dur.

*- Alanı En Büyük Koy: 2.172.000 km²lik bir alana sahip olan Bengal Koyu, dünyanın en büyük alanlı koyudur.

*-En Yüksek Deniz Dağı: Deniz dibinden yükselen dağların en büyüğü, zirvesi su düzeyinin 365 m altında bulunan ve 8690 m. yüksekliğe sahip olup 1953 yılında Samoa ile Yeni Zelanda arasında yer alan Tonga Çukuru’nda bulundu.

*-Karadan En Uzun Nokta: Dünyamızın karalardan en uzak noktası, Güney Pasifik’te yer alan 43˚-30˚ güney, 125΄-30΄ dakika Batı Noktası’dır. Bu nokta, Pitcairn Adası, Ducie Adası ve Cape Dart (Antarktika)’ın 2.670 km uzağındadır. Merkezi, bu nokta olan ve dünyanın en büyük ülkesi olarak kabul edilen Rusya’dan 18.000 km² daha büyük olan 22.421.500 km²lik bir daire sularla örtülüdür.

*- Okyanusların En Güney Noktası: Okyanusların en güney noktası, Güney Kutbu’ndan 490 km uzaklıkta bulunan Robert Scott Buzulu’nun yer aldığı( 85˚ 34΄ güney 154˚ batı) noktadır.

*- En Uzun Boğaz: Dünyanın en uzun boğazı, Sakhalin Adası’yla SSCB arasında olup Japon Denizi’ni Sakhalinsky Zaliv’e bağlayan 800 km uzunluğundaki Tatarskiy Piotiv (Tatar) Boğazı’dır.

*-En Geniş Boğaz: Dünyanın en geniş boğazı, en dar yerinin genişliği 338 km. olan Grönland ile Baffin Adası arasında yer alan Davis Boğazı’dır.

*- En Dar Boğaz: Dünyanın deniz ulaşımına açık olan en dar boğazı, Khalkis’te 40 km genişlikte olup Yunanistan ile Euboea Adası arasındadır.

*-Med-Cezir’in En Etkili Görüldüğü Yer:  Ay ve Güneş’in çekim güçleri sonucunda denizlerde oluşan Med-Cezir olayının en etkin şekilde görüldüğü yer, Kanada’nın Nova Scotia Yarımadası’nın kuzeydoğu eyaleti olan Maina ve Kanada’nın yönetiminde bulunan New Brunswick’ten ayrılmış bulunan Fundy Körfezi’dir.

*- En Büyük Buzul: 335 m. uzunluğu, 97 km. genişliği olup 31.000 km²lik alanıyla Belçika topraklarından daha büyük bir yer kaplayan dünyanın en büyük buzulu, 12 Kasım 1956 tarihinde ABD’nin Glacier adlı gemisince Güney Pasifik’te Scott Adası’nın 240 km batısında görüldü.

*-En Güneydeki Buzul: ABD donanmasına ait olan bir devriye gemisi, Nisan 1935 tarihinde 28˚ 44΄  kuzey enlemi ile 45˚ 42 ΄ batı boylamının çakıştığı noktada bir buzulun varlığını ortaya koydu.

*-En Büyük Kaya Parçası: Dünyanın en büyük tek parça kaya bloku, 3 Haziran 1958 tarihinde Carnarvan adlı Batı Avustralya kentinin 320 km doğusunda 377 m yüksekliğinde bulunan Mont Augustus adındaki kaya blokudur. Deniz düzeyinden 1.105 m. yükseklikte bulunan blokun boyu 8 km., eni 3 km.dir.

*- En Büyük Kıta: Bağlı bulunan adalarıyla birlikte58.698.000 km² büyüklüğünde bir alana sahip olan ve Asya ile Avrupa kıtalarının birleşmesinden meydana gelen “Avrasya Kıtası”, dünyanın en büyük kara parçasıdır. Karaların denizden olan ortalama yüksekliği 756 m.dir.

*-En Küçük Kıta: 7.618.493 km² yüzölçümlü Avustralya Adası, dünyanın en küçük kıtasıdır.

*- Denizden En Uzak Nokta: Yeryüzünde denizlerden en uzakta bulunan nokta, Çin’in en kuzeyinde yer alan Sinkiang’da bulunan ve her yönden denizden uzaklığı 2400 km. olan Dzoosotoyn Elisen Çölü’dür.

*- En Büyük Yarımada: 3.250.000 km² yüzölçümlü Arap Yarımadası, dünyanın en büyük yarımadasıdır.

*- En Büyük Ada: 2.175.000 km²lik bir yüz ölçüme sahip olan ve adı, 1 Mayıs 1979 tarihinde “Kalaatdlit Nunaat” olarak değiştirilmiş olan Gröndlang Adası, dünyanın en büyük adasıdır.

*- Tatlı Suyla Çevrili En Büyük Ada: Brezilya’da Amazon Nehri’nin ağzında bulunan 48.000 km² yüzölçümlü İlha de Marajo Adası, dünyanın tatlı suyla çevrili olan en büyük adasıdır. 18.130 km²  yüzölçümlü İlha de Banal Adası, Brezilya’da çevresi nehirlerle kuşatılan kara içindeki en büyük adadır. Kanada’daki 2.766 km² yüzölçümlü olan Huron Gölü’nün içinde yer alan Monitoulin Adası, göl içinde bulunan en büyük adadır.

*- Üzerinde Yaşanılmayan En Ücra Ada: İlk kez 16 Aralık 1825 tarihinde kaptan George Norris tarafından ziyaret edilen ve 1 Ocak 1739 tarihinde J.B.C. Bouvet de Lozier tarafından Güney Antarktika’da bulunan ve eski adı, Liverpol Adası olan Bouvet Oya Adası, üzerinde insanların yaşamadığı en ücra adadır.

*- Üzerinde İnsan Yaşayan En Ücra Ada: Mart 1506 tarihinde Portekizli amiral Trista da Cunha tarafından bulunan ve Güney Atlantik’te yer alan 98 km² yüzölçümlü Tristan da Cunha Adası, dünyada, üzerinde insan yaşayan en ücra adasıdır.

*- En Büyük Takımada: 5.600 km²lik bir çizgi üzerinde uzanmış olan 13.000 adadan oluşan Endonezya, dünyadaki en büyük takımadadır.

*- En Yeni Ada: Haziran 1979 tarihinde Tonga’da volkanik bir püskürme neticesinde meydana çıkan Lateiki Adası, dünyanın bilinen en yeni adasıdır.

*- En Büyük Atol (Adacık-Mercanada): Dünyadaki en büyük atol, 283 km. uzunluğunda olan mercan çizgisiyle 2850 km²lik bir lagünü kapatabilen ve Pasifik Okyanusu’ndaki Marshall Adaları’nda yer alan Kwajalein’dir.

*- En Uzun Resif (Su Düzeyindeki Sıra Kayalar): Büyük bölümü denizyıldızlarınca tahrip edilen 2.027 km. uzunluğunda olup Avustralya’nın kuzeydoğu bölümündeki Quensland açıklarında yer alan  “Great Barrier Resifi”,  dünyadaki en uzun resiftir.

*- En Derin Çöküntü: Deniz düzeyinin 2538 m altına inen Antarktika’daki Bentley Yarıbuzul kırığında oluşan çöküntü, dünyada günümüze değin keşfedilmiş en derin çöküntüdür.

*- En Büyük Çöküntü: Büyük bölümü göllerle kaplı bulunan ve Rusya-Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan ile Kuzey İran arasında yer alan 518.000 km²lik alan, dünyadaki en büyük çöküntü alanıdır.

*- En Uzun Mağara: İlk kez 1799 yılında keşfedilen ve ABD’nin Kentucky eyaletinde yer alan Mammot Cave National Parkı’nın altında bulunan mağara, dünyadaki en uzun ve en girift mağara sistemidir.

*- En Büyük Mağara: Eni ortalama olarak 300 m.; yüksekliği 70 m. ve uzunluğu 700 m olan Nubang Nasip Bagus adlı mağara, dünyanın bilinen en büyük mağarasıdır. 1980 yılında İngilizlerle Malezyalılardan oluşan bir ekipce bulunan ve Sarawaki da Gunung Mulu Doğal Parkı’nın altında yer alan mağara, 7500 otobüsü rahatça alabilecek bir kapasitededir.

*- En Uzun Sarkıt: İspanya’da Malaga yakınlarında bulunan Cueva de Nerja Mağarası2nın tavanından tabanına değin uzanan 59 m.lik sarkıt, dünyada bulunan en uzun sarkıttır.

*- En Yüksek Dağ: 1852 tarihinde Hindistan Hükümeti Araştırma Müdürlüğü’nce ilk defa dünyanın en yüksek tepesi olarak ilan edilen ve Himalayaların Tibet-Nepal sınırında 8848 m. yüksekliğinde bulunan ve Hindistan Eski Genel Valisi George Everest’in anısına ithafen “Everest Tepesi” adı verilmiş olan bu zirve,  dünyanın en yüksek tepesidir.1921 yılında teşebbüs edilen ilk denemeden başlayarak toplam 11 kişinin ölümüne yol açtıktan sonra Everest Tepesi nihayet 29 Mayıs 1953 günü saat 11.30’da fethedilmiş oldu. Güney Amerika’da Ekvador’da ve ekvatorun 158 km. güneyinde bulunan Chimborazo Tepesi, dünyanın merkezinden en uzakta bulunan dağdır. And Dağlarının bir kolu olan ve 6267 m. yüksekliği bulunan bu tepenin zirvesi, dünyanın merkezine, Everest Tepesi’nin zirvesinden 2150 m. daha uzakta bulunmaktadır.

*-  Ada Üzerindeki En Yüksek Dağ:  Endonezya’ya bağlı İrian Adası’nın üzerinde 5.030 m. yüksekliğindeki Ngga Pulu Dağı, dünyada bir ada üzerinde bulunan en yüksek dağdır. Bu dağ önceleri Sukarno Adası, akabinde de Carstensz Piramidi olarak adlandırılmıştır.

*- Zirvesine Çıkılmayan En Yüksek Dağ: Dünyadaki yüksek dağlar arasında 31 sırada yer alan “Sıkkım Himalayaları üzerinde bulunan 7780 m. yüksekliğindeki Zemu Gap Tepesi’ne henüz tırmanılamamıştır.

*- En Büyük Dağ: Dünyanın en yüksek dağı, tabanı denizin dibinde olan ve 4205 m.lik bölümü deniz düzeyinin üzerinde bulunan ve Hawai Adası’nda yer alan 10.203 m. yüksekliğindeki “Mauna Kea (Beyaz Dağ)”dır.

Yine deniz düzeyinin 4975 m. altındaki elips şeklindeki tabanının ekseni 119X85 km. olan 4170 m. yüksekliğindeki “Mauna Loa (Uzun Dağ)” da Hawai Adası’nda yer almaktadır. Bu dağın tabanı Everest Tepesi’nin tabanından daha büyüktür.

*-En Büyük Dağ Dizisi: Karalar üzerinde bulunan en büyük dağ dizisi, dünyadaki 7135 m.den yüksek 109 tepeden 96’sının yer aldığı Himalaya-Karakurum dizisidir. Himalaya adı, Sanskritçede “Him=onun” ve “alaya=evi” sözcüklerinden gelmektedir. Dünyadaki en büyük dağ dizisi ise deniz dibinde olup Avustralya ile Antarktika deniz yatakları üzerinde ve Hint ile Doğu Pasifik Okyanusu’ndaki  “Cordillena Dağ Dizisi” olup Aden Körfezi’nden California Körfezi’ne değin 30.900 km. uzunluğunda ve okyanus dibinden başlayarak 2430 m. yüksekliktedir.

*- En Büyük Plato: Ortalama yüksekliği 4875 m olan 200.000 km² yüzölçümlü olan Orta Asya’daki Tibet Yaylası, dünyanın en büyük ve en yüksek platosudur.

*- En Yüksek Mineral Dağ: Mexico Körfezi’nin kuzey kıyılarında kimilerinin tabanı deniz dibinden başlayarak 18.900 m. yükselen ve su yüzeyinde küçük tepecikler halinde kaybolan 1160 km.lik bir çizgi boyunca 330 adet Tuz Dağı vardır.

*- En Alçak Tepe: Brunei’nin Seria Bölgesi’ni gösteren haritalardaki 4,5 m. yüksekliğindeki Buikit Thompson Tepesi, dünyanın en alçak tepesidir.

*- En Yüksek Çağlayan: Dünyanın en yüksek çağlayanı, Venezuela’da Carroa Nehri üzerinde toplam düşüş mesafesi 979 m. olan ve adını, 9 Ekim 1937 günü uçağıyla çağlayanın az ötesinde yere çakılmasına karşın ölmeyen Amerikalı pilot James Angel’den alan Salto Angel Çağlayanı’dır. İlk kez Ernesto Sanchez La Cruz tarafından 1910 yılında bulunan bu çağlayan yerliler tarafından Cherum Meru adıyla bilinmektedir.

*- En Geniş Çağlayan: Dünyadaki en geniş çağlayan, Laos’ta bulunan ve yüksekliği takriben 50 m., saniyede dökülen su miktarı 42.300 m³ ve genişliği 10.800 m. olan Khone Çağlayanı’dır.

*- En Büyük Çağlayan: Yıllık su akımı açısından dünyanın en büyük çağlayanı, Zaire’de saniyede 17.000 m³ su akan ve eski adı Stanley Çağlayanı olan “Boyoma Çağlayanı”dır. Brezilya ile Paraguay arasında akan Alto Parana Nehri üzerinde bulunan “Guaira (Salto das Sete Quedes) Çağlayanı”ndan saniyede akan su akımı da zaman zaman 50.000 m³’ü bulmaktadır. Ancak yapımı 1982 yılında tamamlanmış olan “İtaipu Barajı”, bu rekora son vermiştir. Yapılan bir hesaplamayla 5.500.000 yıl öncesinden Atlas Okyanusu’ndan Cebelitarık Boğazı’na Guaira Çağlayanı2nın akış hızının 26 katı daha hızlı bir şekilde dökülmüş olan sular, Akdeniz’in bulunduğu çukurun dolmasına yol açmıştır.

*- En Kısa Nehir: Dünyanın en eski ve en kısa nehri, ABD’nin Oregon eyaletinde bulunan Lincoln City kentinde yer alan ve Şeytan Gölü’nü Pasifik Okyanusu’na bağlayan 134 m. uzunluğundaki D Nehri’dir.

*- En Uzun Nehir: Güney Atlas Okyanusu’na dökülen Amazon (Amazones) Nehri ile Akdeniz’e dökülen Nil (Bahr-el-Nil) Nehri, dünyanın en uzun iki nehridir. Hangisinin daha uzun olduğu konusu, ölçüden ziyade tanımla ilişkilidir. Amazon Nehri’nin ana kaynağı 1953 yılında bulunan ve Peru’da Cerro Huagra zirvesinde bulunan “Huarco” adlı pınardır. Giderek büyüyen bu pınar, önce “Toro”yu, akabinde “Santiago”yu, daha sonra da “Apurimac”ı meydana getirdikten sonra Amazon’a karışmasından önce “Tambo Nehri”ne gelir.1969 yılında yapılan bir ölçüm sonucunda Amazon Nehri’nin bu kaynaktan Cana do Norto üzerinden Güney Atlantik’e değin olan uzunluğu 6.448 km. olarak saptanmıştır. Ancak ne var ki eğer bir araç bu nehir üzerinde ileriye doğru yol alırken İlha de Marajo’nun güneyine Breves ve Boluci Boğazları’ndan Para’ya geçmesi durumunda yapılan toplam yolculuğun mesafesinin 6.750 km.yi bulmasına karşın, Para, Amazon’un değil Tocantis’in hidrolojik olarak oluşan bir koludur.

Nil Nehri’nin birkaç km.si Assuan Barajı’nın arkasında kalan Nasr Gölü’nün içinden kaybolmadan önceki uzunluğu ise Belçikalı M. Devroey tarafından Burundi’de bulunan Kagera Pınarı tarafından beslenen Luvironza’dan itibaren başlayarak Beyaz Nil (Bahr-el-Cebel) üzerinden deltaya değin uzanan nokta arasında yapılan ölçüm sonucunda 6.670 km. olduğu saptanmıştır.

*- En Büyük Nehir Körfezi: Dünyadaki en büyük nehir körfezi, Obi Nehri’nin döküldüğü 80 km. genişliğindeki körfezdir.

*- Debisi En Büyük Olan Nehir: Atlas Okyanusu’na bir saniyede 120.000 m³ su boşaltan hatta su seviyesi yükseldiğinde bu miktar 200.000 m³’ü bulan Amazon, dünyadaki bütün nehirlerin içinde en çok su akıtan nehirdir.

*-En Uzun Yer altı Nehri: Ağustos 1958 tarihinde radyo izotoplarla Nil Nehri’nin altında varlığı saptanan gizli bir nehir, yılda 500 trilyon m³ su akıtmaktadır.

*- En Büyük Bataklık: Dinyepr Nehri’nin bir kolu olan ve 46.950 km²lik bir alan kapsayan Pripyat Nehri’nin havzası, dünyanın en büyük bataklığıdır.

*- En Büyük Göl: Sovyetler Birliği ile İran arasında yer alan 1.125 km. uzunluğunda ve 350.700 km²lik bir alana sahip olan Hazar Denizi (Kapiskoye More), dünyanın göl ya da iç denizlerinin arasında en büyüğüdür. Yüzölçümünün 143.200 km²lik bölümü İran sınırları içinde kalan ve “Derya-Ül Hazar” adını alan ve deniz seviyesinin 28,5 m. altında kalan Hazar Denizi’nin içinde89.600 m³ tuzlu su olup, en derin yeri 1.025 m.dir.

*-En Büyük Yer altı Gölü: Dünyanın bilinen en büyük yer altı gölü, 1905 yılında bulunan, yeryüzünden 91 m. aşağıda olan ve 1.8 hektar yüzölçümlü olduğu saptanan bu göl, ABD’nin Tennessee eyaletinin Sweetwater bölgesindeki Craighead Mağaraları’nın altında bulunmaktadır.

*- En Büyük Tatlısu Gölü: Yüzey alanı bakımından dünyanın en büyük tatlı su gölü, Kuzey Amerika’da bulunan ve deniz düzeyinden 182 m. aşağıda bulunan 82.350 km² yüzölçümlü Superior Gölü’dür. Hacim bakımından ise dünyanın en büyük tatlı su gölü, Sovyetlerdeki 23.000 km³ lük hacimli Baykal Gölü’dür.

*-En Büyük Lagün (Denizden Kanalla Ayrılmış Göl): Brezilya’nın en güney noktasında bulunan ve uzunluğu 254 km olan 10.645 km² yüzölçümlü Lagoa dos Patos Gölü, dünyanın en büyük Lagün’üdür.

*- En Derin Göl: Dünyanın  en derin gölü, Orta Sibirya’da bulunan, uzunluğu 620 km., genişliği 32-74 km arasında değişen Baykal Gölü’dür. Gölün, Olkhon Crevice noktasının derinliği, 1957 yılında deniz düzeyinin 1485 m. altında olup 1940 m. olarak ölçülmüştür.

*- En Yüksek Göl: Dünyada en yüksekte bulunan göl, Everest yakınlarında bulunan 5880 m. yükseklikteki isimsiz bir göldür. Dünyada üzerinde ulaşımın yapıldığı en yüksek gölü, Peru ile Bolivya arasında yer alan, deniz seviyesinden 3811 m. yükseklikte olan 8.285 km² yüzölçümlü Titicaca Gölü’dür.

*- En Büyük Çöl: Dünyada yer alan karaların yaklaşık olarak 1/8’i 25 cm.den daha az yağış almaktadır. Kuzey Afrika’da bulunan, doğudan-batıya en fazla uzunluğu 5.150 km.; kuzeyden-güneye uzaklığı 1275-2250 km. arasında değişen 8.400.000 km² yüzölçümlü Büyük Sahra Çölü; dünyanın en büyük çölüdür.  Deniz düzeyinden yüksekliği, Mısır’da yer alan Katara Çukuru’nda 132 m. iken, Çad’da Koussi Dağı’nda ise 3415 m.dir. Batı Sahra’da gündüz ölçülen ortalama sıcaklık 45˚ dolayındadır.

*-En Yüksek Kum Tepeleri: Dünyanın en yüksek kum tepeleri, Cezayir’in orta bölümlerinin doğu kısmında yer alan “Sahra Kum Denizi (İsaouane-n- Tifennine)” de görülen 26˚ 42΄ kuzey enlemi; 6˚ 43΄  doğu boylamı noktasında bulunan tepelerdir. Bu noktada bulunan kum tepelerinin dalga boyları 5 km.ye; yükseklikleri de 430 m.ye erişir.

*-Kara Üzerindeki En Büyük Boğaz: Dünyanın en büyük kara boğazı, ABD’nin Arizona eyaletinin kuzeyinde bulunan Colorado Nehri üzerinde yer alan, 1615 m. derinlikte, 6-20 km. arasında değişen genişlikte ve Marble Gorge’den Grand Wash Cliff’e değin olan 349 km. uzunluğundaki “Büyük Kanyon”dur.

*- En Derin Kara Boğazı: Peru’da bulunan ve ilk defa 12 Mayıs/14 Haziran 1981 tarihleri arasında Krakow Üniversitesi’nde bir ekip tarafından geçilen 3223 m. derinliğindeki El Canon del Colca Kanyonu, dünyanın en derin kara boğazıdır.

*- En Uzun Doğal Kemer: Dünyadaki en büyük doğal kemer, ABD’nin Utah eyaletinde yer alan Moab’ın 40 km. kuzeyindeki Arches Ulusal Parkı’nda bulunan 88 m. uzunluğunda olup kanyon tabanının 30 m. üzerinde uzanan ve doğal kumtaşından meydana gelen “Lanscape Kemeri”dir.

*- En Yüksek Doğal Köprü: Dünyada kumtaşından yapılmış olan en yüksek doğal köprü, 1947 yılında Çin2in Sinkiang eyaletindeki Kashih kentinin 40 km. kuzeybatısında bulunan, 45 m. uzunluğunda ve 312 m. yüksekliğindeki köprüdür.

*- En Uzun Buzul: Dünyanın % 10,4’ünü meydana getiren 15.600.000 km²lik bir bölümü buzlarla örtülü bir durumdadır. Dünyada bilinen en uzun buzul, 1956 yılında Avustralyalı bir uçak mürettebatınca görülen 64 km. genişliğindeki bu buzulun uzunluğu; “Moller Buzulu” olarak anılan üst bölümü ile birlikte 402 km. olan “Lambert Buzulu”dur. Bu buzul, Fisher Buzulu’yla birlikte 514 km. uzunluğunda daimi bir buz geçidi meydana getirir.

*- En Eski Ay ve Güneş Tutulması: Ay tutulmasının M.Ö. 3450 yılına, Güneş tutulmasının ise M.Ö.4250 yılına değin uzanmış olan bir geçmişi bulunmaktadır.

*- En Eski Kuyruklu Yıldız: Bilinen en eskisinin M.Ö. VII. yy.da görüldüğü ve sayıları 2 milyon olduğu belirlenen kuyruklu yıldızların saatteki hızları dış uzayda 1.125km. iken, güneş yakınında 2.000.000 km.dir.

*- En Büyük Kuyruklu Yıldız: Baş kısımlarının çapı 1 km olan kuyruklu yıldızların bilinen en büyüğü, 1843 yılında görülen ve 300.000.000 km. uzunluğunda olan “Büyük Kuyrukluyıldız”dır.

*- En Büyük Gezegen: En büyük gezegen, aynı zamanda kendi etrafında en hızlı dönen gezegen de olan ve ekvator çapı  142.984 km.; kutup çapı 133.708 km. olan Jüpiter’dir. Kendi etrafındaki dönüşünü 9 saat 50 dakika ve 30.003 saniyede dönerek bir “Juvian Günü”nü meydana getirir.

*- En Küçük ve En Soğuk Gezegen: 22 Haziran 1978 tarihinde keşfedilen “Charon” adlı ortağıyla birlikte -220˚ lik ısısı bulunan ve Güneş’e 5 milyar 913 milyon 514 bin km. uzakta olan Pluton, en soğuk gezegendir. Dönme süresi 248,5 yıl olan Plüton’un çapı 3.000 km.dir.

*-En Hızlı Gezegen: Güneşin çevresindeki 57.909.200 km.lik dönüşünü87.9686 günde tamamlayan ve saatteki hızı ortalama 172.248 km. olan Merkür gezegeni, en hızlı gezegendir.

*-En Sıcak Gezegen: Ekvatordan 1609 km. güneyde 64 km. derinliğinde ve 402 km. uzunluğunda bir de kanyonu (darboğazı) olan Venüs, yüzey sıcaklığı 462 derece olan en sıcak gezegendir.

*- En Parlak Gezegen: Magnitüdü (genliği) -44 olan Venüs, dünyadan bakıldığı zaman en parlak olan gezegendir.

*- En Sönük Gezegen: Magnitüt (genlik) değeri 15,0 olan Plüton, gezegenlerin en sönük olanıdır.

*- En Büyük Uydu: Jüpiter’in, çapı 5262 km. olan “Ganymede” adlı uydusu, uyduların en büyük olanıdır.

*-En Küçük Uydu: Jüpiter’in, çapı 15 km. olan “Leda” adındaki uydusu, uyduların en küçüğüdür.

*- En Büyük Yıldız: Bilinen en büyük yıldız, Nisan 1983 tarihinde keşfedilen ve kütlesi güneşin kütlesinden 2100 kat, çapı 50 kat daha büyük olan ve 179.000 ışık yılı ötede, “Tarantula Nebulası”nda bulunan soluk mavi renkli “R 136 a” adlı yıldızdır.

*- En Küçük ve En Hafif Yıldız: Nisan 1983 tarihinde keşfedilen ve kütlesi güneşin kütlesinin 0.014’ü kadar olan “RG 0058-8-2807” adlı yıldız, yıldızların en küçük ve en hafif olanıdır.

*- En Parlak Yıldız: Çıplak gözle bakıldığında bile görülebilen 5776 yıldızın arasından en parlak olanı, yılın son günü gece yarısında güneyde belirgin halde görülen ve magnitüt (genlik) değeri 1.46 olan ve “Köpek Yıldızı” olarak da bilinen “Sirius-A”dır. Eğer tüm yıldızlara aynı uzaklıkta bakma olanağı olsaydı güneşten 320.000 kez daha parlak olan “R-136 a” yıldızı, yıldızların en parlağı olurdu.

*- En Uzak Yıldız: Galaksimize en uzak olan yıldızın 63.000 ışık yılı daha uzakta olduğu hesaplanmıştır.

*-En Yakın Yıldız: Güneş’i bir tarafa bırakacak olursak dünyamıza en yakın olan yıldız, 422 (400X10 üzeri 13)ışık yılı km. uzaklıkta bulunan “Proxima Centauri” adlı yıldızdır.

*-En Eski Şato: Dünyanın bilinen en eski şatosu, M.S. 100 yılında inşa edilen ve ilk yapıldığı zaman 20 katlı olan şato Yemen’de Gomdan yöresinde bulunmaktadır.

*- En Büyük Şato: Dünyanın en büyük tarihi şatosu, 18 hektar alanındaki düzenli olmayan bir çokgen üzerinde IX. yy.da Çekoslovakya-Prag’da yapılan “Itradcany Şatosu”dur.

*- En Büyük Malikâne: Dünyanın en büyük malikânesi, XII. yy.da yapılan ve 576X164 m. boyutlarındaki bir paralelkenarın üzerinde yer alan ve İngiltere Kraliyet Ailesi tarafından kullanılan New Windsor’daki Windsor Malikânesi’dir.

*-  En Büyük Saray: Dünyadaki sarayların en büyüğü, 1402-1424 tarihleri arasında III. Ming İmparatoru Yuang-Lo tarafından, kenar uzunlukları 960X750 m. olan bir dikdörtgen üzerine inşa edilen Çin’in başkenti Pekin’in merkezinde yer alan “İmparatorluk Sarayı”dır.

*- En Büyük Kaplıca: Dünyadaki en büyük kaplıca tesisleri, Fransa’da bulunan 14.000 odalı “Wichy Kaplıcaları”dır.

*- En Uzun Kule: Dünyanın en uzun kulesi, Polonya’da başkentin 96 km. kuzeybatısındaki Konstantynow’da kurulan ve 22 Temmuz 1974 günü hizmete giren 50 ton ağırlığında ve 646m. 38 cm. yüksekliğindeki Varşova Radyosu Verici Kulesi’dir.

*-En Eski Köprü: Bir örneğine de Nil Nehri üzerinde kurulan köprüde rastlandığı üzere Sümerler tarafından M.Ö. 3200 yıllarında bir kemer yapıldığı bilinmektedir. Yapım tarihi bilinen en eski köprü ise M.Ö. 580 yılından kalma olan Türkiye’de İzmir yakınlarındaki Melez Çayı üzerinde bulunan Taş Köprü’dür.

*- En Uzun Asma Köprü: Dünyanın en uzun asma köprüsü, ABD’nin Michigan eyaletinin Mckinaw City ile St. Ignace arasında bulunan ve viyadükleriyle (köprüyolları) birlikte toplam uzunluğu 5853 m. 79 cm. olan The Mackinac Straist Köprüsü’dür.

*- En Geniş Köprü: Dünyadaki köprülerin en geniş olanı, Avustralya’da Sydney Limanı üzerinde bulunan ve 19 Mart 1934 tarihinde hizmete giren köprüdür. 502 m. 90 cm. uzunluğa ve 48 m. 80 cm. genişliğe sahip olan bu köprünün üzerinde 2 şeritten oluşan demiryolu, 8 şeritten oluşan karayolu bir bisiklet ve motosiklet yoluyla yaya kaldırımları bulunmaktadır.

*-En Yüksek Köprü: Dünyanın en yüksek köprüsü, ABD’nin Colorado eyaletindeki Arkansas Nehri üzerinde bulunan ve altı ayda yapılıp 6 Aralık 1929 tarihinde hizmete giren Royal Gorge Köprüsü’dür. Bir asma köprü olup ayak açıklığı 268 m. Olan bu köprünün yüksekliği nehir seviyesinin 321 m. üzerindedir.

*- En Eski Kanal: 1968 yılında gerçekleştirilen bir kazı neticesinde arkeologlar Irak’ta Mandali Bölgesi’nde M.Ö. 4000 yılında yapıldığı anlaşılan bir kanalın varlığını ortaya koydular.

*- En Uzun Kanal: Dünyanın en uzun kanal sistemi, Nisan 1965 tarihinde hizmete giren, uzunluğu 2300 km. olan ve Astrakhan’dan Kuybişev, Gork ve Ladoga Gölü üzerinden Leningrad’a değin uzanan Volga-Baltık Kanal Sistemi’dir.

Büyük gemilerin ulaşımına açık olan en uzun kanal ise ilk kez Fransız diplomat Kont Ferdinand de Lessept tarafından planlanan, genişliği 60 m.; Port Sait Feneri’nden Süveyş Yolu’na değin 161.9 km. uzunluğunda olup Kızıldeniz ile Akdeniz’i birleştiren Süveyş Kanalı’dır. Yapımına 25 Nisan 1859 tarihinde başlanıp 16 Kasım 1869 tarihinde bitirilen kanalda 8 213 işçi ve 368’i de yapım sırasında çalıştı.

*- En İşlek Kanal: Büyük gemilerce kullanılabilen kanalların içinde en yoğun trafiğe sahip olan kanal, 15 Ağustos 1914 tarihinde ulaşıma açılan ve 1974 yılında 14.304 adet okyanus aşırı yolculuk yapan geminin geçiş yaptığı Panama Kanalı’dır.

*-En Eski Baraj: Bilinen barajların en eskisi, 1974 yılında Ürdün’de bulunan barajdır. Bu barajın M.Ö. 3200 yıllarında yapıldığı ortaya kondu.

*-En Yüksek Baraj: Dünyadaki barajların arasında en yüksek olanı, Tacikistan’da 1972 yılında Vakis Nehri üzerinde yapılan 325 m. yüksekliğindeki Ragunski Barajı’dır.

En Uzun Baraj: Dünyanın  en uzun barajı,  Paraguay-Arjantin sınırında bulunan Parana Nehri üzerinde yapılan ve yüksekliği 41 m., uzunluğu 72 km. olan Yacyreta- Apipe Barajı’dır.

*- En Eski Antlaşma: Dünyada yapılan en eski antlaşma, 16 Haziran 1373 tarihinde Londra’da İngiltere ile Portekiz arasında imzalanan ve metni kâtip John de Banketre tarafından da doğrulanan antlaşmadır.

*- En Eski Anayasa: Dünyada bilinen anayasaların en eskisi, 21 Haziran 1788 tarihinde IX. eyalet olan New Hampshire’den gerekli onayı aldıktan sonra 4 Mart 1789 tarihinde yürürlüğe girdiği bildirilen “Amerika Birleşik Devletler Anayasası’dır. Bunun yanı sıra İsrail, Libya, Yeni Zelanda, Umman, Suudi Arabistan ve İngiltere gibi ülkeler de tek belge halinde anayasaları bulunmayan ülkelerdir.

*- En Eski Yasa: Bilinen yasaların en eskisi; M.Ö. 2110 yıllarında Irak topraklarında hüküm süren III. Ur Hanedanı’ndan Kral Hammurabi’ye ait olanıdır.

*-En Eski Üniversite: Dünyadaki en eski eğitim kurumu, 859 tarihinde Fas’ın Fez kentinde kurulmuş olan Karuein Üniversitesi’dir. İkincisi de 1088 yılında kurulan Bologna Üniversitesi’dir.

*- İlk Yapay Uydu: Yapay uyduların uçuşuna ilişkin ilk fiziki kurallar; 1686-1687 yıllarında Sir İsaac Newton tarafından geliştirildi. Yapay uyduların ilki, SSCB’li yapımcı Dr. Sergey Pavioviç Korolyov tarafından yapılıp Tyuratam’dan 4 Ekim 1957 günü fırlatılan ve 4 Ocak 1958’dedünyaya düşen “Sputnik -1” adlı uydudur.

*- İnsan Taşıyan İlk Uydu: İçinde insan bulunan uzay gemilerinin ilki, 12 Nisan 1961 günü uzaya gönderilen “Vostok-1 (Doğu-1)”’dir. İçindeki kozmonot Yuri Aleksiyeviç Gagarin de aya ilk giden insandır.

*- Uzayda İlk Kadın: Dünyanın etrafında dolaşan ilk kadın, 16 Temmuz 1963 günü “Vostok -6” adlı uzay aracı ile uzaya giden Rus Valentine Vladimirovna’dır. İkinci kadın yine Rus Svetlana Savistkaya; üçüncüsü ise ABD’li Dr. Sally K. Ride adlı kadındır.

*- Uzay Uçuşlarında Ölen İlk İnsan: 23 Nisan 1967 tarihinde “Soyuz-1 (Birlik-1)” uzay aracıyla uzaya gönderilmiş olan Vladimir Mikhailoviç Komarov, uzay uçuşları sırasında ölen ilk insandır.

*- Uzayda İlk Yürüyüş: 18 Mart 1965 tarihinde uzaya gönderilen  “Vostok -2” adındaki araçtan çıkarak uzayda araç dışında hareket eden ilk insan Sovyet astronot Aleksey A. Leonov’dur.

*- Ayda En Genç Astronot: Uzaya gönderilen astronotlar arasında en genç olanı, 6 Ağustos 1961 günü uzaya gönderildiği zaman 26 yaşını doldurmasına 36 gün kalan Sovyet Gherman Stephanoviç Titov’dur.

*- Ayda En Yaşlı Astronot: 12 ulustan uzaya gönderilmiş olan 127 astronotun arasında en yaşlı olanı, Ağustos 1983 tarihinde Challenger adlı uzay gemisiyle uzaya gönderildiği zaman 54 yaşını 4 ay geçmiş olan ABD’li astronot William Thomton’dur.

*-İlk Kamera: Bilinen fotoğrafların en ilki, 19 Temmuz 1822 tarihinde Fransız fizikçi Joseph Nicephore Niepce tarafından postalanan bir mektuptan çıkan ve Papa VII. Pius’un cam üzerine çekilmiş olan fotoğrafıdır.

*- İlk Teleskop: Merceklerin büyütücü özelliklerini ilk keşfedenler Araplar olmasına karşın mercekleri ilk kez teleskop yapımında kullanmayı İngiltere’de deneyen Roger Bacon(1212-1292)’dur. Çağdaş teleskopların ilk prototipiyse Hollanda Hükümeti adına Johannes Lippershey tarafından 2 Ekim 1608 günü yapıldı.

*- En Eski Rasathane: Dünyadaki rasathanelerin en eski olanı, Atina’da bulunan ve M.Ö. 70 yıllarında Andronikus tarafından kullanılmış olan Rüzgâr Tepesi’dir.

*-  En Büyük Sayı: 10’luk sayı sitemine göre en büyük sayı, 100 tane 1.000.000’un birbiriyle çarpılmasından elde edilen ve “sentilyon” adı verilen sayıdır.

*-En Eski Ölçü: Bilinen ölçülerin en eskisi, M.Ö. 3800 yılında Mısır Uygarlığı’nda kullanılmış olan ve ağırlıkları 188,7 gram ile 211,2 gram arasında değişen ağırlık ölçüsü “Bega”dır.

*- En Eski Yapı: İnsan eliyle yapılmış olan yapıların en eskisi, 1960 yılında Olduwai Gorge kazılarında Dr. Mary Leakey tarafından bulunan ve 1,8 milyon yıl öncesine ait olan bir Rüzgâr Kıran’dır

*-  En Eski İnsan Türü: Dünyada bilinen en eski insan türü; 1964 yılında Dr. Luis Lakey tarafından bulunan ve “Becerikli İnsan” olarak tanımlanan “Homo-Habilis”tir. Bu türe ait olan en eski bulgu ise Bernard Ngeneo tarafından 1972 yılında Kuzey Kenya’daki Turkana Gölü çevresinde bulunmuş olan kafatasıdır. Bayan Meave Leakey; 1,9 milyon yıl öncesine ait olduğu saptanan bu kafatasını yeniden yaptı.

*-En Eski Homo Erectus: Homo Sapienlerin atası olarak bilinen Homo Erectus (doğurulmuş insan)’un kalıntısının en eki olanı, Bernard Ngeneo tarafından Kuzey Kenya’nın Kobi Fora Bölgesi’nde bulunan ve 1,5 milyon yıl öncesine ait olduğu saptanan kafatasıdır.

*-En Büyük Beyin: Normal yetişkin bir insanın beyninin ağırlığının 1 kilo 420 gram olmasına karşın hiçbir hastalığı bulunmayan Rus yazar İvan Sergeyeviç Turgenyev’in beyninin ağırlığı 2 kilo 12 gram olarak tartılmıştır.

*- En Eski Yontu: 1973 yılında Fransa Dordonya’da “Pech de I’Aze” de bulunmuş olan “Riss Buzullaşması”na ilişkin Orta Paleolitik dönemine ait olan bu en eski heykel M.Ö. 105.000 yılına aittir.

*-En Eski Dil: İran yöresinde M.Ö. 45.000 yıllarında yaşamış olan avcılar, dillerinin sayesinde en hızlı öğrenen ve konuşan insanlar olma özelliğine sahiptirler.

*- En Eski Yazı Dili: Bilinen yazı dillerinin en eskisi; Çin’in Shensi Bölgesi’nde yer alan Sian yakınlarındaki “Yngshao” kültürüne ait olanıdır. M.Ö. 5.000-4.000 yıllarına özgü olan bu dilde 5,7 ve 8 rakamlarının ilkel ifadesine rastlandı. Üzerinde tarih olan en eski tabletler; Irak’ın güneyinde yer alan Nippur’da bulundu. Bulunan bu tabletlerin M.Ö. 3 4000 yıllarına ait olduğu saptandı.

*- En Körelmiş Dil: Büyük Sovyet Ansiklopedisi’ndeki bilgiler uyarınca  “Hazarca” dilinden günümüze bir tek “okurüm”(okudum) sözcüğü kalmıştır.

*- En Zengin Dil: Dünyadaki en zengin dil, içinde 490.000 sözcük ve 300.000 teknik terim bulunan İngilizcedir.

*-En Uzun Alfabe: Dünyadaki alfabelerin en zengin olanı, 72 harfli “Kampuçya Alfabesi”dir.

*-En Kısa Alfabe: Begonvil Adası’nın orta bölümlerinde kullanılan ve sadece “a, o, g, i, k, o, p, l, t,ve u” olmak üzere 11 harften oluşan Rotokas Alfabesi’dir.