EDEBİYATIMIZDA İLKLER VE ENLER
ü Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi “Şair Evlenmesi” nde kullanmıştır.
ü Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Yusuf Kâmil Paşa’nın yaptığı “Telemak”tır.
ü Edebiyatımızda ilk roman, “Taaşşuk-ı Tal’at ve Fitnat”tır.
ü Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizâde Nâzım’ın “Karabibik” adlı eseridir.
ü Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizâde Mahmut Ekrem’dir.
ü Edebiyatımızdaki ilk realist roman, “Araba Sevdası”dır; yazarı Recaizade Mahmut Ekrem’dir.
ü Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
ü Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, “Eylül”dür. (Mehmet Rauf)
ü Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir.
ü Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye’dir.
ü Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
ü İlk tiyatro eseri, Şinasi’nin “Şair Evlenmesi”dir.
ü Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir, A. Hamit Tarhan’ın “Sahra” adlı şiiridir.
ü Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizâde Nâzım’ın “Zehra” adlı eseridir.
ü Edebiyatımızda çocuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nâbi’nin “Hayriye”si ve Sümbülzâde Vehbi’nin “Lütfiye”sidir.
ü Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal’dir.
ü İlk çocuk yayınımız ise “Eftal ve Mümeyyiz”dir.(1869)
ü Türk Edebiyatı’nda bilinen ilk çocuk gazetesi “Çocuklar İçin Mümeyyiz”dir.
ü Âşık Veysel ilk olarak A. Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
ü “Hazine-i Evrak” ilk edebiyat dergimizdir.
ü Türk Edebiyatı’nda iç monolog tarzıyla yazılmış ilk roman “Bir Düğün Gecesi”dir.(Adalet Ağaoğlu)
ü Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan’ın “Müsameratname”sidir.(1872)
ü Türk Edebiyatı’nda mensur şiir yazımı ilk defa ” Halit Ziya” ile başlar.
ü Türk Edebiyatı’nda postmodern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay’dır.(Tutunamayanlar)
ü Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi “Şinasi” tarafından yapılmıştır.
ü Türk Edebiyatı’nda yazıya geçirilen ilk masallar “Billur Köşk Masalları”dır.
ü Türk masalları ilk defa yurt dışında 16. Lui döneminde Fransa’da yayınlanmıştır.
ü Türk masallarını ilk defa derleyen İ. Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
ü Divan Edebiyatı’nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip’tir.
ü İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu’dur.(1953)
ü Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.(1943)
ü Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund’dur.(1935)
ü Dünyada ilk özgün çizgi macera hikâyesi Dick Tracy’dir.(Chester Gould)
ü Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth’tır.(1697-1908)
ü Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Âti’dir.
ü Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler’dir.
ü Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır, yalnız “Ok” şiiri hece vezni ile yazmıştır.
ü Kutadgu Bilig ilk Türk dünyası ansiklopedisidir.
ü Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri “Eşber”dir. (A. Hamit Tarhan)
ü Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri “Binnaz”dır.(Y. Ziya Ortaç)
ü İlk bibliyografya “Keşfü’z-Zünûn”dur. (Kâtip Çelebi)
ü İlk hatıra kitabı “Babürname”dir. (Babürşah)
ü İlk hamse yazarı “Ali Şir Nevai”dir.
ü Edebiyatımızdaki ilk antoloji ”Harabat”tır. (Ziya Paşa)
ü Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı “Durub-ı Emsal-i Osmani”dir. (Şinasi)
ü İlk mizah dergisi Diyojen’dir. (Teodor Kasap)
ü Edebiyatımızdaki ilk hikâye kitabı Letafet-i Rivayât’tır. (A. Mithat)
ü Basılan ilk küçük hikâye kitabı “Küçük Şeyler”dir. (Samipaşazâde Sezai, ilk gerçekçi hikâye)
ü Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim’dir.
ü Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin’dir.
ü İlk siyasetname eseri ”Kutadgu Bilig”dir.
ü İlk mensur şiir yazarı Recaizâde Mahmut Ekrem’dir.
ü İlk sözlük kitabımız Divan ü Lügati’t Türk’tür. (Kâşgarlı Mahmut)
ü İlk sosyolog, Ziya Gökalp’tir.
ü İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur.
ü Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale’dir.
ü Edebiyatımızdaki batı roman tekniklerine uygun ilk
modern roman Mai ve Siyah’tır. (Halit Ziya)
ü Dünyada bilinen en eski destan Gılgamış’tır.
ü Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben’dir (Afrahat)
ü Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary’dir.
ü Türk Edebiyatı’ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç’tır.
ü İlk tezkiremiz Mecalis’ün-Nefais’tir. (Ali Şir Nevai)
ü İlk mizah gazetemiz Diyojen’dir. (N. Kemal)
ü Matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügatı’dır.
ü Türklerin kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi’dir.
ü İlk edebi topluluk Servet-i Fünûn’dur.
ü İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre’dir.
ü Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprınçır Tigin’dir.
ü Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı.
ü Türkçenin ilk gramer kitabını “Baskakov” yazmıştır.
ü Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M. Emin Yurdakul’dur.
ü Şiirde ilk defa “Türk” kelimesini kullanan sanatçımız M. Emin Yurdakul’dur.
ü Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret’tir.
ü Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret’tir.
ü Divan Edebiyatı’nın Sebk-i Hindi tarzının ilk temsilcisi Naili’dir.
ü Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nâzım Hikmet kullanmıştır.(1929)
ü Edebiyatımızda anjabmanı(şiirde cümle sonunun alt satıra geçmesi) ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.
ü İlk Türkçe gazete 1831′de kurulan Takvim-i Vak’a’dır.
ü İlk Türkçe özel gazete 1860′da kurulan Tercüman-ı Ahval’dır.
ü Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar’ın Manas Destanı’dır.
ü En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi’dir.
ü Türkiye’de lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat, Bir Lügat Bulamadım’dır.(M. Doğan)
ü Hayat hikâyesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar’dır.
ü Türkiye’de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar’dır.
ü Atatürk’e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.
ü Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.
|
